Interreg EMR – Rolling Solar
Tweeëndertig partijen in Nederland, België en Duitsland werken binnen het Interreg-project Rolling Solar aan de innovatieve integratie van dunne en flexibele zonnecelmaterialen in wegoppervlakken en geluidschermen. Hiermee willen ze mogelijk maken dat duurzame energie grootschalig, dicht in de buurt van het verbruik, wordt opgewekt zonder dat er extra grond voor nodig is. Het project vormt daarmee een belangrijke sleutel in de energietransitie.
De Euregio Maas-Rijn heeft een aantal internationaal gerenommeerde onderzoeksinstituten en hoogtechnologische industrieclusters dat samenwerkt in de ontwikkeling, productie en toepassing van zogenaamde ‘thin film’ oftewel ‘dunnefilm’-zonnecellen. Het idee voor Rolling Solar komt uit de koker van TNO. Het project richt zich met name op de publieke infrastructuur. Door innovatieve ontwikkeling en kennisdeling stimuleert het een grensoverschrijdende samenwerking tussen industrie en onderzoeksinstellingen rond zonnecellen, productie, materiaaltechnologie, transport en publieke infrastructuur. Fabrikanten en bouw- en constructiebedrijven worden technisch in staat gesteld om een kosteneffectieve integratie van zonnecelmateriaal in de publieke infrastructuur te realiseren.
Publieke infrastructuur met geïntegreerde PV-zonnesystemen kan echt een wezenlijke bijdrage leveren aan de energietransitie
Project: Rolling Solar
Projectpartners:
Nederlandse Organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek (TNO) en een consortium van 32 projectpartners uit drie landen.
Looptijd:
1 september 2018 – 31 augustus 2021
Financiering:
Internationaal de weg op met zonne-energie
Een fotovoltaïsche cel, ook wel PV-cel genoemd, is een zonnecel die licht omzet in elektriciteit. Ze worden geproduceerd op flexibele materialen met een lengte van wel enkele honderden meters. Ando Kuypers, programmamanager Solar bij TNO licht toe: “Alleen al de integratie van PV in alle 35.000 kilometer Nederlandse fietspaden, zou per jaar 15 terawattuur (TWh) aan elektriciteit opleveren en een CO2-reductie van zo’n 5 miljoen ton per jaar ten opzichte van stroomopwekking uit fossiele brandstoffen. Maar we kijken nog verder. Duitsland, België en Nederland zijn met elkaar verbonden door een totale lengte van één miljoen kilometer aan wegen. Dit enorme oppervlak zouden we graag benutten voor duurzame-energieopwekking door zonnecelmaterialen te integreren in het wegdek en de weginfrastructuur.”
Het belang van opschaling
Ando Kuypers hecht veel belang aan opschaling: “Dit soort toepassingen vereist proeven op een realistische schaal. Pas bij opschaling kom je achter de werkelijke uitdagingen en kun je aan oplossingen werken. Bijvoorbeeld op het vlak van belasting, veiligheid, efficiency en robuustheid, maar ook met betrekking tot zaken als regelgeving, aanbesteding en netaansluiting. Die stap is dus noodzakelijk om dit soort technologie uiteindelijk grootschalig uit te rollen in gezonde businesscases. En daar moeten we snel naartoe. Publieke infrastructuur met geïntegreerde zonnesystemen kan echt een wezenlijke bijdrage leveren aan de energietransitie. We kunnen heel veel land en daken volleggen met PV, maar alle denkbare integratiemethoden zijn nodig om met behoud van maatschappelijk draagvlak voldoende oppervlak te vinden om over drie decennia voor 100 procent hernieuwbare energie te genereren. Bovendien bieden producten zoals PV-geluidsschermen, -fietspaden en -wegen specifieke voordelen, bijvoorbeeld bij toepassing in landelijke gebieden. Rolling Solar is daarmee een bijzonder waardevol project.”
Absolute wereldprimeur
Tot nu toe was het integreren van zonnecellen in de publieke infrastructuur technisch wel mogelijk, maar kostte de uitvoering veel geld en was het rendement iets lager. Dat kwam vooral doordat het volume klein was maar ook doordat er broze silicium zonnecellen gebruikt werden. Die vereisen in wegdekken een aanzienlijke mechanische bescherming en veel assemblage. “Met Rolling Solar demonstreren we verbeterde ontwerpen die de functies van geluid weren en energie opwekken optimaal combineren. We gebruiken daarvoor flexibele, minder kwetsbare dunnefilm-modules. Daarnaast werken we aan kostenvermindering en richtlijnen voor een veilige en duurzame integratie”, meldt Kuypers vol trots.
Voor de bouw van het ‘PV-geluidsscherm van de toekomst’ hebben o.a. Heijmans, van de Kreeke, Soltech, Sanko Solar, Solliance en TNO EnergieTransitie de handen ineengeslagen. De eerste demonstraties zijn gerealiseerd in het Brabantse Rosmalen en Vlaamse Genk. Het project bouwt ook voort op de ervaringen met een scherm langs de snelweg bij Uden van 400 meter lang en vijf meter hoog met 1.600 vierkante meter silicium zonnecellen die aan beide kanten zonlicht omzetten in elektriciteit. “Omdat de dunnefilm-zonnecellen ook nog eens dubbelzijdig zijn, is dat een dubbele wereldprimeur”, aldus Kuypers. Zowel het scherm bij Uden als de nieuwe testopstellingen worden uitvoerig gemonitord. Voor integratie in wegoppervlak wordt hetzelfde gedaan op een toegangsweg bij Brightlands Chemelot Campus in Geleen.
Euregionale samenwerking met een Brabantse steuntje
Rolling Solar wordt gedragen door het Solliance samenwerkingsverband, dat tien jaar geleden met steun van de provincie Noord-Brabant is opgestart om zowel de Brainport regio als de Euregionale samenwerking te versterken. Solliance bestaat uit partners uit België, Duitsland en Nederland. Kuypers: “Met het project worden het eerder opgerichte samenwerkingsverband en het Euregionale ecosysteem naar een volgend niveau getild”.
Gevraagd naar de meerwaarde van de Brabantse cofinanciering is Kuypers duidelijk: Het Brabantse steuntje in de rug was zéér welkom. Niet alleen hebben de extra middelen ertoe geleid dat er meer Brabantse partijen aangehaakt zijn, Kuypers prijst ook de inzet van de provincie om het project van de grond te krijgen: “Brabant heeft zich al in de aanvraagfase bij het INTERREG-programma sterk gemaakt voor het project, omdat de ontwikkeling deel uitmaakt van langjarig beleid om het regionale innovatiesysteem op het gebied van geïntegreerde zonneceltechnologie te versterken.”