Bij mensen over de hele wereld staan regelmatig aardappels op het menu. Het is dan ook een belangrijk gewas voor de wereldvoedselvoorziening. Door klimaatverandering neemt de geschikte landbouwgrond voor aardappels af, ook in Zeeland. Omgaan met verzilting en droogte staat hoog op de agenda, net als het minder uitstoten van stikstof. Het doel van het project ‘Met hybridekracht meer aardappel’ is het ontwikkelen en verfijnen van de methode voor ontwikkeling van verbeterde aardappelrassen. Meijer Potato uit Rilland ging er met vijf onderzoekspartners mee aan de slag.
“Het is bijzonder dat we de verschillende onderzoekexpertises bundelen voor de ontwikkeling van aardappelrassen. In het project werken we samen met vijf partners en focussen we op verhoging van groeikracht van de aardappel onder stress: verzilting en droogte. Vandaar de naam van het project: Met hybride kracht meer aardappel”, vertelt Guus Heselmans, R&D Directeur van Meijer Potato. Hij is eveneens projectleider en penvoerder van het project dat REACT-EU-subsidie kreeg.
Zout wordt toegediend om een hoge zoutwaarde bij de aardappelwortels te krijgen.
Project: Met hybride kracht meer aardappel
Projectpartners:
Meijer B.V., 3BM IT-Solutions B.V., St. ter exploitatie van Proefboerderij Rusthoeve, Aurea Imaging B.V., Stichting HZ University of Applied Sciences, Universiteit van Amsterdam
Looptijd:
30 maanden
Financiering:
Drones
“De samenwerkingspartners vullen elkaar goed aan”, aldus Heselmans. “We hebben diverse kennispartners, een gespecialiseerd onderzoeksinstituut (Kenniscentrum Rusthoeve), drie partners voor data-science (HZ University, Universiteit van Amsterdam en 3BM IT-Solutions) en een specialist in drone-technologie (Aurea Imaging). Dit soort expertises zijn onmisbaar om de veredeling van aardappels stappen verder te brengen.”
De drones vliegen over de gewassen heen en zijn in staat om de groeikracht te meten van de honderden plotjes, proefopstellingen met verschillende omstandigheden voor verschillende test-rassen. De groeikracht is een goede voorspeller voor de opbrengst. Het is dus niet meer nodig om tot de oogst in september te wachten voor de proefresultaten. Heselmans: “In 2022 hadden we trouwens ontzettend geluk met de zeer droge, hete zomer. Het was perfect testweer voor aardappels die tegen de hitte en zout moeten kunnen. Droogte en zoutstress is namelijk moeilijk te simuleren in een normale ‘Hollandse zomer’.”
Datascience
Het project levert een schat aan gegevens op. Deze komen niet alleen van de drones en proefvelden, maar ook van de proeven in de nieuw ingericht groeikamer bij Meijer Potato. “Hier worden onder kunstmatig gestuurde omstandigheden, rassen getest op droogte, zouttolerantie en stikstofreductie. Het is ook mogelijk om in deze groeikamer de ondergrondse plantdelen van de nieuwe zaailingen te bestuderen. Een grote stap voorwaarts, want in het veld is dat niet mogelijk zonder de plant te vernielen. Het proefveld blijft nog wel belangrijk om de bevindingen te ijken, want hier kun je zien hoe de rassen het in de weerbarstige praktijk doen op grotere schaal.”
Korter veredelingsproces
Dna- merkers zijn een belangrijk hulpmiddel om de veredeling in de selectie te versnellen. Met de merkertechnologie die Meijer Potato in huis heeft, kan het bedrijf nagaan of bepaalde genen al dan niet in zaailingen aanwezig zijn. Een bladplukrobot plukt nauwkeurig blaadjes van jonge zaailingen waarvan in het laboratorium een dna-analyse plaatsvindt. Dat is de eerste selectiestap in het veredelingsproces, drie weken na het uitzaaien. Een ondersteunende techniek hierbij is een speciale manier van sequencen, oftewel het dna aflezen. Dit is ontwikkeld door partner Universiteit van Amsterdam. De universiteit heeft gezocht naar een methode om ondiep te kunnen sequensen, oftewel snel het dna van een aardappel in kaart te brengen. “Je kunt dan voorspellen of een variant een hoge opbrengst of een lage opbrengst zal hebben”, legt Heselmans uit. “Je hebt dus al informatie over de eigenschappen, voordat je ze in proefvelden ziet. Dat maakt gerichte kruisingen en een snellere selectie van de nakomelingen mogelijk. En dat betekent meer snelheid. Voorheen duurde het 12 jaar om een aardappelras te veredelen en dat is nu teruggebracht tot 6 jaar.”
Doorontwikkelen
Wat als de subsidie straks is afgelopen? Heselmans: “Het mooie is dat alle projectpartners straks de kennis uit dit project kunnen door ontwikkelen. Dit zorgt voor een blijvende verbetering van de ondersteunende veredelingsmethoden. De ontwikkelde kennis wordt niet met een octrooi beschermd maar gebruikt voor verdere ontwikkelingen. Dit past naadloos bij het doel van de subsidie, vaart maken met de klimaattransitie.”
Guus Heselmans: “Door de financiële steun wordt het gemakkelijker om je nek uit te steken.”
Subsidie
Heselmans denkt dat de projectpartners elkaar blijven vinden, al komt er op korte termijn geen gesubsidieerd vervolgproject. “Dit was het tweede OPZuid-subsidieproject dat we samen deden na ‘Hightech aardappelverdeling’. Door de financiële steun wordt het gemakkelijker om je nek uit te steken. Vooraf maak je samen het projectplan en staan de afspraken voor een langere periode vast. Bij beide projecten was de subsidie de olie op de motor.”
Over Meijer Potato uit Rilland
Meijer Potato is internationaal actief en heeft zich toegelegd op het ontwikkelen en vermarkten van aardappelrassen. Meijer Potato speelt in op veranderende omstandigheden, zoals de droogte en verzilting. In Rilland ligt in het R&D-centrum voor alle aardappelveredelingsactiviteiten van het bedrijf dat al sinds 1920 bestaat.