De uitstoot van ammoniak en andere emissies, zoals fijnstof, geur en endotoxinen, is in de varkenshouderij al langere tijd een groot probleem voor de dieren, medewerkers en omwonenden. De overheid probeert zodoende al decennialang de uitstoot van stikstof (ammoniak) en meer recent ook fijnstof te beperken. In Noord-Brabant lost men dit momenteel op door het plaatsen van luchtwassers die een reductie van de ammoniakemissie geven van minstens 85%, conform het minimum dat de provincie voorschrijft bij varkensstallen. Dit is echter een end-of-pipe oplossing die de oorzaak van de emissies niet wegneemt en het klimaat in de stal blijft onverminderd slecht. Recentelijk is deze methodiek ook onder kritiek komen de staan omdat bijvoorbeeld de combi-luchtwassers veel lagere reducties haalden dan ze op papier beloven (bijvoorbeeld 15-30% geurreductie in plaats van de beloofde 60%).
Dierenwelzijn
Wetenschappers geven aan dat de vaak slechte luchtkwaliteit in stallen een belangrijke bron is voor een slecht welzijn van de dieren. Varkens hebben een zeer fijngevoelige neus en relatief kleine longen. Voor varkens is reuk het belangrijkste zintuig; zo kunnen zij soortgenoten onderscheiden aan de hand van geur alleen. Varkens zijn dan ook bij uitstek gevoelig voor een slechte luchtkwaliteit. In de gangbare varkenshouderij leven varkens permanent boven een kelder met hun eigen mest, waardoor deze diverse gerelateerde aandoeningen kunnen krijgen die tevens het gebruik van antibiotica verergeren. Er komt uit de maatschappij en van de varkenshouders zelf dan ook steeds meer vraag naar stalsystemen die de emissies bij de bron aanpakken. De arbeidsinspectie heeft ook aangegeven op luchtkwaliteit te gaan controleren in stallen omdat agrarisch personeel in deze slechte omstandigheden werkt en dit dus waarschijnlijk niet is toegestaan volgens de geldende normen. Ook H2S is hierbij een probleem.
Samenwerking
De hoofddoelstelling van dit POP3 EIP samenwerkingsproject is het ontwikkelen van en investeren in een innovatief stalconcept dat het mogelijk maakt om een volledig geautomatiseerd systeem van dagontmesting toe te kunnen passen in de varkensstal waardoor ammoniak, fijnstof en geur effectief bij de bron worden aangepakt: de GSD stal (Geautomatiseerd Systeem voor Dagontmesting). Met de GSD stal verwacht men een ammoniakemissie reductie van 89% te behalen. Verder verwacht men ook fijnstof (50%) en geur (80%) significant te kunnen verlagen.
Het project draagt hierbij direct bij aan (1) de verschuiving naar een meerwaardestrategie, (2) een versterking van de positie van TEWI Agro in de handelsketen, (3) een meer gesloten kringloop met minder emissie, (4) verbetering van dierenwelzijn en de volksgezondheid en (5) behoud en versterking van de omgevingskwaliteit. Middels het GDS stalconcept wordt concreet:
Een hogere kwaliteit van het vlees gerealiseerd, minder gebruik gemaakt van antibiotica (< 1ddd per dier/jaar) en betere voerconversie (10-15% beter), wat resulteert in lagere variabele kosten, een hogere verkoopprijs en geen resistentieontwikkeling. Daarnaast is de stal energieneutraal (lagere kosten) en wordt groene stroom terug geleverd aan het net (additionele opbrengsten), worden er kwalitatieve verkoopbare mestproducten geproduceerd (fosfaatrijke stapelbare mest en stikstofrijke waterige fractie) en hoeven er geen kosten gemaakt te worden om de ruwe mest kwijt te raken (lagere kosten). Daarbij leeft de varkensboer in meer harmonie met de omgeving (o.a. minder geuroverlast voor omwonenden en negatieve impact op het milieu en lokale grondwaterkwaliteit door niet uitrijden van mest).