Modulaire woningbouw gooit trossen los

Gebouwen ontwerpen, bouwen én gebruiken met zo min mogelijk impact op het milieu. Dát is de uitdaging voor bouwend Nederland om de tanden in te zetten. Geen eenvoudige opgave, te meer daar de markt muurvast zit. Homes Factory, zorgt voor een doorbraak. Naar het voorbeeld van een autofabriek rollen de eerste circulaire en energiezuinige woningen inmiddels de fabriek uit.

Bron: MilieuMagazine nr. 6 – oktober 2022
Auteur: Jan de Graaf

 Milieuvriendelijk bouwen betekent dat dit gebeurt zonder de inzet van onnodige grondstoffen, energie en milieubelastende materialen. Het spreekt voor zich dat zowel tijdens de  bouw als na de oplevering de energie uit  hernieuwbare bronnen komt. Een andere randvoorwaarde is dat de bouw esthetisch, flexibel en comfortabel plaatsvind en dat dit gebeurt in samenspraak met mens en maatschappij. Plus dat een gebouw na het oorspronkelijke gebruiksdoel gemakkelijk aan nieuwe functies is aan te passen of, als het zich hier niet goed voor leent, geheel of gedeeltelijk een tweede leven kan krijgen.

Lopende band
Invulling geven aan deze ambitie is eenforse uitdaging, vooral omdat de huizenmarkt momenteel op meerdere niveaus op slot zit. Om tot een oplossing te komen, zijn Vastlab Projectontwikkeling BV en Bouwbedrijf Boot BV, beide uit Breda, een samenwerking aangegaan om het bouwproces verregaand te industrialiseren. Hiertoe hebben zij onder de naam Homes Factory een 3D-modulaire woningenfabriek ontwikkeld. “Wij zijn geboren vanuit die duurzaamheidsgedachte”, vertelt mede-initiatiefnemer Susanne Swinkels van Vastlab. “Letterlijk, want ons product is duurzaam van de wieg tot het graf.”

In de fabriek rolt in de vorm van een module – met elementen tot wel 6 meter breed en 15 meter lang – een complete woning van de lopende band. Naar keuze kan een woning uit één of meerdere modules bestaan. Een module wordt met een dieplader naar een bouwplaats gereden en met een kraan op een fundering gezet. “Onze modules, samengesteld uit de beste materialen, zijn enorm flexibel”, vertelt Swinkels enthousiast. “Verpakt in de modules blijven de materialen gedurende hun levensloop bij elkaar. Alles waaruit een huis bestaat kan in een module worden geplaatst, van keuken tot de wanden, en op het stalen frame na kan alles er ook uit.”

Zodra een bouwplaats gereed is, worden de modules geplaatst. Naast het feit dat we duurzame materialen gebruiken, bouw je ook nog eens heel energiearm.” Kansen ziet zij ook bij het vervangen van afgeschreven bestaande woningen. “Met ons systeem krijg je een duurzaamheidswaarde die je bij een renovatie lastig en alleen tegen hoge kosten kan halen. Doordat onze aanpak veel efficiënter is, kun je op termijn ook nog eens de kostprijs met zo’n 20% drukken.”

Oersterk en duurzaam
De fabriekswoningen zijn oersterk (levensduur >50 jaar) en zeer duurzaam. Door toepassing van koolstofarme materialen en technologieën worden forse CO2-besparingen gerealiseerd. Twee innovaties vormen de kracht van het modulair ontwerp- en bouwsysteem:

• Het chassis bestaat uit een kern van staal en ‘groen’ beton die de woning zeer stevig maakt. Daarop staat een skeletopbouw van lokaal hout waarin CO2 wordt opgeslagen die na >50 jaar kan worden gerecycled;
• Een luchtdichte en dampdoorlatende schil om het chassis heen zorgt niet alleen voor een woning met een gezond en optimaal binnenklimaat, maar ook voor nul energielasten. Ten opzichte van een traditionele bestaande woning bespaart een gemiddeld huishouden 25% CO2 (6.6 ton op een gemiddeld verbruik van 23 ton per huishouden, bron Milieu Centraal) uitstoot per jaar.

Het bouwconcept is sinds 2012 in ontwikkeling. Diverse proefprojecten hebben inmiddels laten zien dat de ontwikkelde techniek zowel technisch als economisch gevalideerd en haalbaar is. “Daar hebben we veel van geleerd”, aldus Swinkels. “Zo is het luchtdicht maken van een woning, in combinatie met enorm veel glas en schuifpuien, geoptimaliseerd. En uit deze proefprojecten is de keuze voor het beste verwarmingssysteem gerold. Gekozen is voor een lucht – lucht warmtepomp omdat deze uitstekende eigenschappen heeft. Niet alleen bij het verwarmen, maar ook het koelen van het huis.” Het meest trots is zij op het gevelontwerp. “Deze is weliswaar luchtdicht, maar toch damp doorlatend, een ideale combinatie.”

Marktintroductie
Het door Homes Factory ontwikkelde product brengt duurzame en betaalbare woningen voor tal van toepassingen binnen handbereik. “In onze fabriek kunnen we een woning in acht weken bouwen en binnen één dag plaatsen en aansluiten. Nu zit de capaciteit op twintig stuks tegelijkertijd, maar eind van het jaar zijn dat er al meer dan dertig en weer een aantal maanden laten kunnen we het dubbele aantal bouwen en plaatsen. Eind volgend jaar kunnen we in onze nieuwe eigen fabriek tussen de 700 en 900 modules kwijt. Dat komt neer op 600 tot 650 huizen. Onze toekomstdroom is deze fabriek, die er heel groen uitziet, kopiëren naar andere plekken in het land om dicht bij de bron heel veel duurzame huizen volgens het door ons ontwikkelde concept te bouwen.”

Samenwerken
Swinkels benadrukt tot slot hoe belangrijk de financiële ondersteuning door de provincie Zuid-Holland en de Europese Unie is geweest. “Door deze steun hebben wij niet alleen een fabriek kunnen huren, maar ook veel onderzoek kunnen doen naar de mogelijkheden om met deze bouwmethode de CO2-uitstoot zoveel mogelijk te verminderen. Beiden zijn nog betrokken bij Homes Factory. “We gaan met hun steun nog een aantal woningen realiseren.” Zij ziet de toekomst voor Homes Factory met vertrouwen tegemoet. Haar hartenwens is dat de bouwwereld soortgelijke initiatie initiatieven ontwikkelt. “De opgave voor Nederland en de wereld is zo groot dat ik hoop dat we met elkaar ondersteunen. Dat we samen kijken hoe we het proces kunnen versnellen en een nog hoger niveau halen als het gaat om betaalbaarheid en duurzaamheid. We hebben elkaar hartstikke hard nodig, want niemand kan dit alleen.”

OPZUID
OPZuid is een Europees programma dat innovatie stimuleert binnen met name het MKB in de regio Zuid-Nederland. Limburgse, Zeeuwse en Brabantse bedrijven en kennisinstellingen investeren samen met de provincies, de Nederlandse overheid en het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) in honderden projecten die bijdragen aan een betere en slimmere samenleving. Homes Factory is daar een goed voorbeeld van. De projecten bieden inspirerende voorbeelden voor heel Nederland om gezamenlijk de slag te maken naar een duurzame leefomgeving. Het programma wordt uitgevoerd door Stimulus Programmamanagement.