De Einstein Telescope is een toekomstig groot ondergronds meetinstrument voor zwaartekrachtgolven. Het instrument kan veel informatie opleveren voor de natuur- en sterrenkunde. Voordat de tunnel voor het ondergrondse observatorium daadwerkelijk gegraven kan worden, moeten diverse technologische uitdagingen overwonnen worden. Binnen het project ‘Einstein Telescope Technologies’ zijn twaalf partners, vijf kennisinstellingen en zeven bedrijven hierin geslaagd. Bovendien heeft het project ervoor gezorgd dat er meer enthousiasme is van het bedrijfsleven om de Einstein Telescope daadwerkelijk in de Euregio Maas-Rijn te realiseren.
Om de Einstein Telescope te kunnen bouwen is technologisch onderzoek nodig. “Hierin hebben we goede stappen kunnen zetten met een flinke dosis enthousiasme en deskundigheid van de partners. Dat is hard nodig bij innovatief onderzoek, want daarvoor moet je buiten de gebaande paden gaan”, vertelt Rob Schlooz, project manager bij de Universiteit Maastricht. “Bedrijven die dicht tegen de wetenschap aan zitten weten dat technologische ontwikkelingen in de toekomst praktische toepassingen kunnen opleveren, maar wanneer en hoe is onbekend. Uiteraard moet er tot die tijd ook geld in het laatje komen en dan maakt een Europese subsidie het verschil. Een ander pluspunt van het werken met subsidie is dat het project een deadline heeft, waardoor de samenwerking sneller gaat”, vult Rob van der Meer aan. Hij is beleidsmedewerker bij Nikhef, het Nationaal instituut voor subatomaire fysica in Nederland.
De ondergrondse Einstein Telescope wordt Europa’s meest geavanceerde observatorium voor zwaartekrachtsgolven.
Project: Einstein teleschope
Projectpartners:
12
Looptijd:
32 maanden
Financiering:
Technologische uitdagingen
Er liggen verschillende technische uitdagingen in relatie tot de bouw van de Einstein Telescope. Voorbeelden zijn: trillingsvrij koelen, betere sensoren, nieuwe algoritmes om zwaartekrachtsgolfsignalen uit ruis te isoleren, en de realisatie van het grootste ultra-hoog vacuümsysteem ter wereld. Ook het karakteriseren van de ondergrond is essentieel, net als het onderzoek naar een duurzame manier om de Einstein Telescope te bouwen.
Schlooz: “Alle werkpakketten uit het subsidieproject dragen bij aan de Einstein Telescope, maar kunnen ook ‘per ongeluk’ kennis opleveren voor totaal andere toepassingen. Het mooie van dit subsidieproject is dat het niet totaal dichtgetimmerd is en er echt ruimte is voor innovatie. Of ons project daadwerkelijk andere toepassingen oplevert, is in dit stadium nog lastig te zeggen.”
Steun voor realisatie
Nederlandse bedrijven kunnen met de in het project opgedane kennis goed voorsorteren op orders voor de Einstein Telescope, zelfs als deze elders in Europa gebouwd gaat worden. Het project is dus niet voor niets geweest, al hopen we dat de Einstein Telescope in de Euregio Maas-Rijn komt”, zegt Schlooz. “Het multipliereffect wordt geschat op 3,6. Dit betekent dat van iedere euro die je investeert in de Einstein Telescope 3,60 euro terugvloeit naar de regio. Het idee erachter is dat de bouw en later het functioneren van het observatorium werkgelegenheid oplevert. Naast het ontwikkelen van de benodigde technologie zijn er met het Einstein Telescope Technologies-project als voorbeeld nieuwe bedrijven geïnteresseerd en betrokken geraakt bij de voorbereiding voor Einstein Telescope. Daarmee krijgen we meer steun vanuit het bedrijfsleven voor de Einstein Telescope in de Euregio Maas-Rijn.”
Groeifonds
“Voor de bedrijven in de regio is het project Einstein Telescope Technologies een succes”, vertelt van der Meer. “Het is een stepping stone voor publiek private samenwerking. Bovendien krijgen diverse activiteiten van het project een vervolg. Zo ligt er een grote aanvraag bij het Groeifonds om samen met Tatasteel, VDL Groep en het Europese CERN de technologische ontwikkeling van vacuümbuizen en de coating te versterken.”
Rob Schlooz (l) en Rob van der Meer (r) vinden het belangrijk dat Nederlandse bedrijven door deelname aan het project Einstein Telescope Technologies betrokken zijn bij het vooronderzoek voor het observatorium. Het helpt draagvlak te vergroten om de Einstein Telescope in de Euregio Maas-Rijn te realiseren.
Ook Schlooz is positief over het project en het effect van de subsidie, maar plaatst wel een kanttekening. “Soms was het lastig de projectadministratie rond te krijgen. De administraties van met name de kleinere bedrijven sloten niet altijd aan op de eisen van Stimulus en het vergde tijd dit in orde te maken. Gelukkig konden we rekenen op uitstekende begeleiding van Stimulus.”
Over de Einstein Telescope
De Einstein Telescope werpt een nieuw venster op het heelal. De ondergrondse Einstein Telescope wordt Europa’s meest geavanceerde observatorium voor zwaartekrachtsgolven. Daarmee kunnen onderzoekers zwarte gaten voelen botsen en kennis opdoen over het vroege heelal. Binnen Europa zijn er meerdere regio’s geschikt om de Einstein Telescope te huisvesten. Euregio Maas-Rijn is geschikt vanwege de rust en de stabiele bodem. Bovendien is er een sterk ecosysteem van kennisinstellingen en hightech bedrijven.
Lees meer: www.einsteintelescope.nl.
Meer informatie over het project ‘Einstein Telescope Technologies’ vindt u hier: www.et-technologies.nl.